Chăn nuôi tuần hoàn đang dần thay thế phương thức chăn nuôi truyền thống vì nó mang đến nhiều giá trị, giúp tối ưu hóa nguồn tài nguyên và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường.
Thực trạng ô nhiễm môi trường từ chăn nuôi truyền thống
Chăn nuôi theo phương thức truyền thống đang đặt ra nhiều thách thức nghiêm trọng đối với môi trường:
- Nước thải chưa được kiểm soát: Hàm lượng chất hữu cơ, amoni, photpho và vi sinh vật trong nước thải chăn nuôi có thể gây ô nhiễm nguồn nước mặt và nước ngầm, ảnh hưởng đến hệ sinh thái.
- Khí thải gây ô nhiễm không khí: Các loại khí như NH₃, CH₄, H₂S phát sinh từ chất thải động vật không chỉ gây mùi khó chịu mà còn ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng không khí và sức khỏe con người.
- Gia tăng phát thải khí nhà kính: Khí Metan từ quá trình phân hủy chất thải chăn nuôi là một trong những tác nhân chính gây biến đổi khí hậu.
- Tác động đến đất đai: Nước thải và phân bón hóa học sử dụng không hợp lý có thể làm suy thoái đất, giảm độ phì nhiêu và ảnh hưởng đến năng suất cây trồng.
Chăn nuôi tuần hoàn – Hướng tiếp cận hiện đại
Chăn nuôi tuần hoàn là mô hình tiên tiến, giúp tối ưu hóa nguồn tài nguyên và giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Hệ thống này hoạt động theo nguyên tắc tận dụng triệt để các nguồn thải:
- Xử lý và tái sử dụng nước thải: Nước thải được thu gom, xử lý qua hệ thống Biogas, bể thiếu khí, bể hiếu khí trước khi được tận dụng lại trong sản xuất.
- Tận dụng phân bón hữu cơ: Chất thải rắn sau khi xử lý có thể dùng làm phân bón, giúp cải tạo đất và giảm nhu cầu sử dụng phân bón hóa học.
- Khai thác khí sinh học (Biogas): Khí CH₄ thu hồi từ hầm Biogas được sử dụng làm nhiên liệu, giảm chi phí năng lượng và hạn chế phát thải khí nhà kính.
- Kết hợp chăn nuôi và trồng trọt: Mô hình này giúp tạo vòng tuần hoàn khép kín, tối ưu hóa tài nguyên và nâng cao hiệu quả sản xuất.
Lợi ích của chăn nuôi tuần hoàn đối với môi trường
Mô hình chăn nuôi tuần hoàn mang lại nhiều lợi ích thiết thực:
– Bảo vệ nguồn nước:
Hệ thống xử lý giúp giảm thiểu ô nhiễm nước, bảo vệ chất lượng nguồn nước cho cộng đồng. Một trong những lợi ích quan trọng nhất của mô hình này là khả năng bảo vệ chất lượng nguồn nước.
Thay vì để chất thải chăn nuôi thải trực tiếp ra môi trường gây ô nhiễm các dòng sông, ao hồ và mạch nước ngầm, hệ thống xử lý trong mô hình tuần hoàn được thiết kế để thu gom, xử lý và loại bỏ các chất ô nhiễm trước khi nước thải được tái sử dụng hoặc thải ra môi trường. Điều này góp phần duy trì chất lượng nguồn nước sinh hoạt và sản xuất cho người dân khu vực lân cận, đồng thời giúp bảo tồn hệ sinh thái thủy sinh.
– Giảm ô nhiễm không khí:
Việc thu hồi và sử dụng khí sinh học hạn chế phát tán các khí độc hại, cải thiện môi trường sống. Mùi hôi từ phân chuồng, khí metan (CH₄), amoniac (NH₃) và các khí độc khác phát sinh trong quá trình chăn nuôi không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe con người mà còn làm suy giảm chất lượng không khí. Việc ứng dụng công nghệ thu hồi khí sinh học từ chất thải giúp chuyển đổi các loại khí gây ô nhiễm này thành nguồn năng lượng có ích như biogas, sử dụng để đun nấu hoặc phát điện. Nhờ đó, môi trường sống xung quanh khu vực chăn nuôi trở nên sạch hơn, trong lành hơn.
– Hạn chế tác động đến biến đổi khí hậu:
Giảm phát thải CH₄ từ phân chuồng và khí thải từ hoạt động chăn nuôi. Mô hình chăn nuôi tuần hoàn đóng góp tích cực vào việc giảm thiểu phát thải khí nhà kính, đặc biệt là khí metan từ phân chuồng – một trong những tác nhân gây hiệu ứng nhà kính mạnh gấp hàng chục lần so với CO₂. Khi chất thải được xử lý đúng cách, lượng khí phát thải ra môi trường sẽ giảm đáng kể, từ đó góp phần làm chậm lại quá trình biến đổi khí hậu đang diễn ra ngày càng nghiêm trọng.
– Sử dụng tài nguyên hiệu quả:
Chất thải được xử lý và tái sử dụng, giúp giảm lãng phí và tăng hiệu suất chăn nuôi. Thay vì xem chất thải là gánh nặng, mô hình chăn nuôi tuần hoàn này biến chúng thành nguồn tài nguyên quý giá. Phân bón hữu cơ, nước tưới, khí sinh học… đều có thể được thu hồi từ chất thải chăn nuôi sau xử lý. Việc tái sử dụng như vậy giúp giảm thiểu chi phí mua nguyên liệu đầu vào, đồng thời tận dụng tối đa nguồn lực sẵn có trong trang trại.
– Nâng cao hiệu quả kinh tế:
Tiết kiệm chi phí vận hành, giảm phụ thuộc vào năng lượng bên ngoài và tối ưu hóa lợi nhuận. Mô hình chăn nuôi tuần hoàn không chỉ giúp tiết kiệm chi phí trong dài hạn – nhờ việc giảm chi phí xử lý môi trường, tiết kiệm điện, nước và phân bón – mà còn giúp người chăn nuôi chủ động hơn về năng lượng và tài nguyên. Từ đó, mô hình chăn nuôi tuần hoàn góp phần ổn định sản xuất, giảm rủi ro và nâng cao lợi nhuận một cách bền vững.
Trong bối cảnh ngành chăn nuôi đang đối mặt với nhiều thách thức như biến đổi khí hậu, ô nhiễm môi trường, giá nguyên liệu đầu vào tăng cao và áp lực phải đảm bảo an toàn thực phẩm, mô hình chăn nuôi tuần hoàn nổi lên như một giải pháp thiết thực, hiệu quả và mang tính chiến lược dài hạn. Không chỉ giúp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, mô hình này còn mở ra hướng đi mới trong việc tái sử dụng tài nguyên, nâng cao hiệu quả kinh tế và đảm bảo lợi ích cho cả người chăn nuôi lẫn cộng đồng.
Việc áp dụng chăn nuôi tuần hoàn không chỉ đơn thuần là thay đổi một mô hình sản xuất mà còn là sự chuyển mình trong tư duy phát triển – từ khai thác đơn chiều sang tận dụng tổng thể, từ phát triển chạy theo sản lượng sang phát triển bền vững, hài hòa giữa kinh tế, xã hội và môi trường. Đây chính là nền tảng vững chắc để ngành chăn nuôi Việt Nam tiến xa hơn trong chuỗi giá trị nông nghiệp hiện đại, nâng cao năng lực cạnh tranh và hướng tới một tương lai xanh – sạch – bền vững.
Đã đến lúc các cơ quan quản lý, doanh nghiệp và người chăn nuôi cùng bắt tay nhau để thúc đẩy mô hình chăn nuôi tuần hoàn – không chỉ vì hiệu quả sản xuất hôm nay, mà còn vì sự sống và phát triển lâu dài của các thế hệ mai sau.
>>> Xem thêm: Chăn nuôi tuần hoàn hướng đến Net Zero Carbon
