Bệnh mãn tính ở tôm ngày càng phổ biến và nghiêm trọng hơn, trở thành một thách thức lớn với mô hình nuôi thâm canh và siêu thâm canh. Vậy nguyên nhân là gì? Cùng BIOGENCY tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết sau.
Bệnh mãn tính ở tôm là như thế nào?
Bệnh mãn tính ở tôm là những bệnh có diễn biến chậm, kéo dài, khó điều trị dứt điểm và thường ảnh hưởng đến hiệu quả nuôi trồng lâu dài. Khác với bệnh cấp tính (gây chết hàng loạt trong thời gian ngắn), bệnh mãn tính không khiến tôm chết ngay mà làm suy yếu sức khỏe, chậm lớn, hao hụt rải rác và dễ bùng phát thành dịch khi điều kiện môi trường xấu.
– Đặc điểm của bệnh mãn tính ở tôm:
- Kéo dài trong nhiều ngày, nhiều tuần hoặc suốt vụ nuôi.
- Khó phát hiện vì thường không có triệu chứng rõ ràng hoặc triệu chứng không điển hình.
- Tôm thường không chết hàng loạt mà hao hụt từ từ.
- Làm giảm sức đề kháng, tôm dễ nhiễm thêm các bệnh khác.
- Tái phát nhiều lần, khó trị dứt điểm nếu không xử lý đúng nguyên nhân gốc.
– Nguyên nhân gây bệnh mãn tính ở tôm:
- Môi trường nước ô nhiễm, pH, khí độc, tảo độc.
- Chế độ dinh dưỡng kém, dư đạm, thiếu khoáng.
- Vi sinh vật gây bệnh tồn lưu trong ao (vi khuẩn, vi bào tử trùng, nấm, ký sinh trùng).
- Stress kéo dài do thay đổi thời tiết.
- Mật độ nuôi cao.
- Suy giảm miễn dịch do sử dụng kháng sinh bừa bãi.
- Lạm dụng hóa chất trong quá trình nuôi sẽ diệt cả vi sinh có lợi, phá vỡ hệ vi sinh trong ao và đường ruột tôm.
Ảnh hưởng của việc tôm bị bệnh mãn tính
Bệnh mãn tính ở tôm dù không gây chết hàng loạt nhưng ảnh hưởng của chúng âm thầm và kéo dài. Điều này gây ra nhiều thiệt hại nghiêm trọng về năng suất, chi phí và hiệu quả nuôi.
– Tôm chậm lớn, không đều size
Tôm bị bệnh mãn tính thường ăn ít, hấp thụ dinh dưỡng kém, chậm lớn và thường không đều size gây khó khăn khi thu hoạch đồng loạt, làm giảm giá trị thương phẩm.
– Hao hụt rải rác nhưng kéo dài
Không gây chết hàng loạt nhưng một khi bị bệnh mãn tính, tôm chết rải rác, âm thầm không rõ nguyên nhân cụ thể, khó phát hiện, làm giảm năng suất mạnh vào cuối vụ.
– Tôm yếu, dễ mắc bệnh kế phát
Tôm bị bệnh mãn tính làm suy giảm hệ miễn dịch, tổn thương gan tụy, ruột,… dễ bị vi khuẩn, ký sinh trùng, vi bào tử trùng tấn công. Bệnh chồng bệnh, khó điều trị dứt điểm.
– Tăng chi phí sản xuất
Tôm bị bệnh mãn tính kéo dài, sử dụng nhiều khoáng, men vi sinh, vitamin, hoá chất, thuốc,… chi phí tăng cao. Tôm bị bệnh khả năng hấp thụ thức ăn kém, kéo dài thời gian nuôi, chi phí thức ăn tăng cao. Trường hợp bà con không biết nguyên nhân, sử dụng hoá chất điều trị, hệ luỵ có thể nghiêm trọng hơn, chi phí vì thế cũng tăng cao hơn.
– Giảm giá trị thương phẩm
Tôm bệnh mãn tính thường không đạt tiêu chuẩn xuất khẩu. Tôm còi, kích cỡ không đều, mềm vỏ, xấu mã thường sẽ khó bán và bị thương lái ép giá.
– Ảnh hưởng đến vụ nuôi sau
Nếu không xử lý kỹ, mầm bệnh mãn tính tồn dư trong đáy ao sẽ làm tăng nguy cơ bùng phát sớm. Đồng thời, từ vụ này qua vụ khác, mầm bệnh sẽ tích tụ ngày càng nhiều trong ao theo thời gian.
Một số bệnh gây ra bệnh mãn tính ở tôm hiện nay
Bệnh mãn tính ở tôm có xu hướng gia tăng trong những năm trở lại đây, mức độ nghiêm trọng cũng cao hơn, trở thành thách thức lớn của ngành. Trong đó, nổi bật có thể kể đến những bệnh phổ biến và nghiêm trọng sau đây:
– Hội chứng lỏng vỏ (tôm mềm vỏ)
Hội chứng lỏng vỏ chủ yếu xuất hiện trên tôm thẻ và tôm sú ở giai đoạn giữa đến cuối vụ nuôi. Dù không gây chết hàng loạt nhưng hội chứng mềm vỏ làm tôm yếu, dễ nhiễm bệnh, giảm năng suất và khó tiêu thụ vì hình thức xấu, dễ dập nát khi thu hoạch.
Nguyên nhân gây ra hội chứng tôm mềm vỏ:
- Tôm thiếu khoáng: Tôm thiếu khoáng (canxi, magie, photpho) ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình tạo vỏ. Nước ao có độ kiềm thấp cũng làm giảm hấp thụ khoáng.
- Suy gan tụy: Tôm bị suy gan tụy có thể do vi khuẩn, độc tố, hoá chất hoặc lạm dụng kháng sinh, dẫn đến không tổng hợp đủ enzyme, hormone cần cho quá trình lột xác.
- Môi trường ao không ổn định: Các chỉ số pH, độ mặn, nhiệt độ biến động dễ làm tôm stress, khó lột xác. Ngoài ra cũng có thể do tảo phát triển không ổn định, gây thiếu oxy ở tôm.
- Thức ăn kém chất lượng hoặc cho ăn không đúng cách, sai thời điểm.
- Chế độ ăn thiếu dưỡng chất (vitamin D, C, E, thiếu đạm).
– Hội chứng Taura (Bệnh đỏ đuôi tôm)
Hội chứng Taura xuất hiện chủ yếu trên tôm thẻ, một số ít trên tôm xanh, tôm sú. Bệnh do Taura syndrome virus (TSV) thuộc họ Dicistroviridae gây ra, bệnh khó phát hiện bằng mắt thường, mức độ lây lan nhanh (đặc biệt là mô hình nuôi mật độ cao), tỷ lệ chết tôm cao (40 – 90%).
Cơ quan đích mà TSV tấn công được ghi nhận là tế bào biểu mô của các phần phụ, vỏ, ruột trước, ruột sau và mang, hay mô liên kết, cơ quan tạo máu, cơ quan bạch huyết và tuyến râu.
Hội chứng Taura có khả năng truyền bệnh theo cả chiều ngang lẫn chiều dọc. Lây lan theo chiều ngang khi tôm khỏe ăn thịt tôm nhiễm TSV hoặc lây truyền qua nguồn nước. Khả năng lây lan theo chiều dọc từ bố mẹ sang con cũng có thể xảy ra nhưng điều này vẫn chưa được thực nghiệm chứng minh.
Bệnh thường trải qua 3 giai đoạn:
- Giai đoạn cấp tính (3 – 10 ngày sau nhiễm): Tôm thẻ chân trắng nhiễm bệnh có màu đỏ nhạt, đặc biệt là phần đuôi phồng đỏ (nên thường gọi là bệnh đuôi đỏ) và có dấu hiệu hoại tử. Ngoài ra, tôm có biểu hiện mềm vỏ và rỗng ruột. Đây là giai đoạn có tỷ lệ tôm chết cao.
- Giai đoạn chuyển tiếp: Tôm có những thương tổn màu nâu đen trên vỏ (đốm đen), có thể có hoặc không có hiện tượng mềm vỏ và chuyển sang màu đỏ, thậm chí tôm vẫn hoạt động bình thường.
- Giai đoạn mãn tính: Các dấu hiệu bệnh lý tôm có thể biến mất sau những lần lột xác nhưng virus vẫn tồn tại trong cơ thể tôm. Lúc này sức đề kháng tôm yếu, tăng trưởng kém, khả năng chịu mặn kém hơn tôm khỏe.
– Bệnh MBV (bệnh còi)
Bệnh MBV (Monodon Baculovirus) hay còn gọi là bệnh còi ở tôm, do virus MBV gây ra, chủ yếu xuất hiện ở tôm sú giai đoạn ương và nuôi thương phẩm. Bệnh tấn công các tế bào trong tuyến giữa gan tụy, khiến tôm chậm lớn, còi cọc, tăng trọng không đều, dẫn đến thiệt hại nặng suất và hiệu quả kinh tế.
Biểu hiện bệnh: Tôm chậm lớn, còi cọc, vỏ mỏng mềm, gan tụy nhạt màu, hao hụt âm thầm. Hiện bệnh MBV chưa có thuốc hay kháng sinh điều trị, chỉ có thể chủ động phòng ngừa.
Nhìn chung, bệnh mãn tính ở tôm tuy không gây chết hàng loạt nhưng ảnh hưởng lại âm thầm và nghiêm trọng không hề thua kém, có thể là mất trắng. Đặc biệt với ao nuôi mật độ ao, nếu không kiểm soát tốt môi trường ao, nguy cơ bệnh mãn tính ở tôm vô cùng cao. Do vậy bà con cần chủ động có biện pháp phòng ngừa càng sớm càng tốt.
Để được tư vấn giải pháp sử dụng vi sinh, quản lý môi trường ao nuôi và nâng cao sức khỏe tôm mà không phụ thuộc hóa chất, bà con vui lòng liên hệ BIOGENY qua HOTLINE 0909 538 514.
>>>Xem thêm: Phục hồi tôm sau stress: Bí quyết vàng cho nông dân nuôi tôm.
