Cá tra là một trong những sản phẩm có hiệu quả kinh tế cao so với nhiều mặt hàng thủy sản khác. Tuy nhiên, sự tăng nhanh về quy mô cùng với số lượng nuôi với mật độ thả dày đặt dẫn đến nhiều vấn đề về môi trường nước ao nuôi, và chất lượng cá tra,… trong đó vấn đề về khí độc phát sinh từ bùn đáy ao nuôi cá tra cũng là một vấn đề được nhiều bà con quan tâm.
Khí độc sinh ra từ bùn là gì? Vì sao trong bùn lại có khí độc?
Xử lý môi trường nước trong nuôi cá tra thương phẩm là rất quan trọng. Nước bị ô nhiễm sẽ dẫn đến việc cá thiếu oxy và chết hàng loạt. Khí độc xuất hiện trong ao nuôi cá tra cũng là một vấn đề khiến nhiều bà con đau đầu. Khí độc sinh ra từ bùn ao nuôi cá tra chủ yếu là Hydro Sulfua (H₂S), một loại khí độc có mùi trứng thối. Khí này hình thành trong quá trình phân hủy các chất hữu cơ (chẳng hạn như thức ăn thừa, phân cá, xác cá chết, v.v.) trong môi trường thiếu oxy (môi trường yếm khí) của bùn đáy ao.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến khí độc hình thành trong ao nuôi cá tra mà nguyên nhân chính là do quá trình phân hủy các chất hữu cơ trong bùn ao dưới điều kiện thiếu oxy:
- Quá trình phân hủy hữu cơ trong điều kiện yếm khí: Khi thức ăn thừa, phân cá, xác cá và các chất hữu cơ khác lắng xuống đáy ao, chúng sẽ bị vi khuẩn phân hủy. Trong điều kiện đáy ao thiếu oxy (yếm khí), các vi khuẩn yếm khí sẽ phân hủy các chất hữu cơ này thành các hợp chất độc hại như Hydro Sulfua (H₂S) và Ammonia (NH₃).
- Môi trường đáy ao nuôi thiếu oxy: Môi trường đáy ao nuôi cá tra thường thiếu oxy do không có sự trao đổi khí trực tiếp như ở bề mặt nước. Điều này tạo điều kiện cho các vi khuẩn yếm khí (vi khuẩn hoạt động trong môi trường thiếu oxy) phát triển mạnh và gây ra các phản ứng hóa học tạo thành khí độc.
- Quản lý và vệ sinh ao nuôi kém: Khi công tác quản lý ao nuôi không tốt, chẳng hạn như lượng thức ăn cho cá quá dư thừa, không thường xuyên thay nước, hoặc không xử lý và loại bỏ chất thải hiệu quả, các chất hữu cơ sẽ tích tụ và phân hủy trong bùn, góp phần tạo ra khí độc.
- Các chất hữu cơ tích tụ lâu ngày dưới đáy: Trong suốt quá trình nuôi, nếu không có biện pháp xử lý bùn định kỳ, chất hữu cơ tích tụ trong bùn đáy ao sẽ trở thành nguồn sinh khí độc, đặc biệt là trong các ao nuôi lâu dài mà không có sự thay đổi hoặc vệ sinh đáy ao thường xuyên.
- Sự thay đổi về các yếu tố môi trường như: pH, nhiệt độ của nước, độ mặn,… Nhiệt độ và pH của nước cũng ảnh hưởng đến quá trình phân hủy. Trong điều kiện nước ấm và pH thấp (thường gặp trong ao nuôi cá tra), vi khuẩn yếm khí sẽ hoạt động mạnh mẽ hơn và sinh ra nhiều khí độc như H₂S và NH₃.
Ảnh hưởng của khí độc đối với ao nuôi cá tra
Khí độc trong ao nuôi cá tra, đặc biệt là Hydro Sulfua (H₂S) và Ammonia (NH₃), có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của cá và chất lượng nước. Dưới đây là các ảnh hưởng của khí độc đối với ao nuôi cá tra và các biện pháp xử lý để giảm thiểu tác hại của chúng.
– Ảnh hưởng đến sức khỏe cá:
- Hydro sulfua (H₂S): Đây là một khí độc có thể gây ngạt thở cho cá nếu nồng độ cao. H₂S có thể tác động đến hệ hô hấp của cá, làm cho cá bị ngộ độc, yếu đi và chết. Các dấu hiệu ngộ độc thường thấy ở cá là bơi lờ đờ gần bề mặt nước, mất thăng bằng và chết đột ngột.
- Amoniac (NH₃): Khi NH₃ hòa tan trong nước, nó có thể gây kích ứng hệ hô hấp, niêm mạc và da của cá, làm giảm khả năng sinh trưởng, tăng tỷ lệ mắc bệnh, và thậm chí gây tử vong nếu nồng độ quá cao. Amoniac có thể làm giảm khả năng miễn dịch của cá, khiến chúng dễ bị nhiễm trùng và các bệnh khác.
– Ảnh hưởng đến chất lượng nước:
Khí độc, đặc biệt là H₂S và NH₃, có thể làm thay đổi chất lượng nước trong ao, dẫn đến nước bị ô nhiễm, có mùi khó chịu và độ pH không ổn định. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến sức khỏe cá mà còn làm giảm hiệu quả của các hệ thống xử lý nước trong ao.
– Giảm hiệu quả nuôi trồng thủy sản:
Môi trường nước ô nhiễm và sự hiện diện của khí độc có thể làm giảm hiệu quả sản xuất cá tra. Cá có thể chậm lớn, tỉ lệ sống thấp, và chi phí nuôi cao hơn do cá yếu và dễ bị bệnh.
Cách xử lý khí độc xuất hiện từ bùn đáy ao nuôi cá tra
- Thay nước định kỳ: Thay nước thường xuyên giúp giảm bớt sự tích tụ của các chất hữu cơ trong ao, từ đó hạn chế sự sinh ra của khí độc. Việc thay nước cần được thực hiện một cách hợp lý để tránh làm đảo lộn môi trường sống của cá.
- Tăng cường oxy hóa nước: Cung cấp oxy đầy đủ cho nước ao là một biện pháp quan trọng giúp cải thiện chất lượng nước và giảm thiểu sự sản sinh khí độc. Các hệ thống sục khí (máy sục khí, quạt nước) có thể được sử dụng để duy trì mức oxy cao trong nước, giúp ngăn chặn các vi khuẩn yếm khí sinh trưởng.
- Xử lý bùn đáy ao: Định kỳ dọn dẹp và xử lý bùn đáy ao là một cách hiệu quả để loại bỏ chất hữu cơ dư thừa và giảm sự hình thành khí độc. Bùn đáy có thể được loại bỏ bằng cách sử dụng máy hút bùn hoặc bón vôi để trung hòa một phần khí độc trong bùn. Bà con có thể tham khảo dòng men vi sinh Microbe-Lift AQUA SA – chuyên xử lý bùn đáy ao nuôi đến từ thương hiệu BIOGENCY.
>>> Xem ngay: Ứng dụng men vi sinh vào quy trình nuôi cá tra
- Cải tạo môi trường ao nuôi: Cải tạo đáy ao bằng cách sử dụng các chế phẩm vi sinh (vi khuẩn có lợi) để phân hủy chất hữu cơ và giảm thiểu sự sinh ra của khí độc. Vi khuẩn có lợi có thể giúp phân hủy bùn và các chất hữu cơ trong ao mà không tạo ra khí độc.
- Sử dụng vôi và các hóa chất khác: Bón vôi vào ao có thể giúp làm giảm độ chua (pH thấp) và trung hòa một số khí độc, như H₂S. Vôi cũng giúp làm sạch đáy ao và giảm sự tích tụ chất hữu cơ, từ đó hạn chế sự phát sinh khí độc.
- Cải thiện thức ăn và quản lý chế độ ăn: Cung cấp thức ăn cho cá một cách hợp lý và kiểm soát lượng thức ăn dư thừa sẽ giúp giảm thiểu lượng phân cá và chất thải trong ao, từ đó hạn chế sự hình thành khí độc.
- Kiểm tra và giám sát chất lượng nước: Thường xuyên kiểm tra các chỉ số chất lượng nước như pH, DO (oxy hòa tan), NH₃, H₂S, và các chỉ số khác để kịp thời phát hiện sự xuất hiện khí độc và có biện pháp xử lý.
Tóm lại, khí độc trong ao nuôi cá tra có thể gây tác hại nghiêm trọng đến cá và chất lượng nước. Các biện pháp xử lý khí độc chủ yếu bao gồm thay nước định kỳ, tăng cường oxy hóa nước, xử lý bùn đáy, sử dụng vôi và các chế phẩm vi sinh, cùng với việc cải thiện quản lý thức ăn. Việc thực hiện các biện pháp này một cách thường xuyên và hiệu quả sẽ giúp giảm thiểu ảnh hưởng của khí độc và nâng cao năng suất nuôi cá tra.
Hy vọng qua bài viết trên, bà con có thể phần nào hiểu rõ về khí độc xuất hiện trong bùn đáy ao nuôi cá tra. Mọi thắc mắc bà con có thể liên hệ theo số HOTLINE 0909 538 514 để được hỗ trợ và giải đáp kịp thời.
>>> Xem thêm: Tầm quan trọng của “nuôi nước” trong nuôi trồng thủy sản
