Ngành chế biến tinh bột sắn ở Việt Nam đã phát triển mạnh mẽ qua các năm và đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Cây sắn, ban đầu chỉ là cây lương thực và góp phần xóa đói giảm nghèo, nay đã trở thành nguồn thu nhập chính và nguyên liệu quan trọng cho ngành công nghiệp chế biến và sản xuất nhiên liệu sinh học.
Sự phát triển ngành chế biến tinh bột ở Việt Nam
Theo Thông tư 37/2018/TT-BNNPTNT, sắn được xác định là một trong những sản phẩm nông nghiệp chủ lực quốc gia. Bộ Công Thương cũng đã đưa sắn vào danh sách 10 loại cây trồng xuất khẩu chủ lực, đứng thứ ba về giá trị xuất khẩu sau cà phê và lúa gạo.
Hiện nay, Việt Nam có tổng cộng 142 nhà máy chế biến tinh bột sắn, với công suất thực tế đạt 9,3 triệu tấn củ tươi mỗi năm. Các nhà máy này phân bố ở nhiều khu vực trên cả nước, cụ thể như sau:
- Trung du miền núi phía Bắc và Đồng bằng sông Hồng: 15 nhà máy, công suất 645 nghìn tấn củ tươi mỗi năm.
- Bắc Trung Bộ: 16 nhà máy, công suất 935 nghìn tấn củ tươi mỗi năm.
- Duyên hải Nam Trung Bộ: 11 nhà máy, công suất 1,023 triệu tấn củ tươi mỗi năm.
- Tây Nguyên: 24 nhà máy, công suất gần 1,7 triệu tấn củ tươi mỗi năm.
- Đông Nam Bộ: 75 nhà máy, công suất hơn 5 triệu tấn củ tươi mỗi năm.
Về mặt xuất khẩu, Việt Nam hiện là nước xuất khẩu sắn lớn thứ hai thế giới sau Thái Lan, với kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD trong 5 năm gần đây. Năm 2022, giá trị xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn của Việt Nam đạt trên 1,4 tỷ USD, trong đó thị trường tiêu thụ lớn nhất là Trung Quốc, chiếm 91,7% về lượng và 91,5% về kim ngạch. Giá xuất khẩu bình quân sang Trung Quốc trong năm 2022 là 429,5 USD/tấn.
Xuất khẩu sắn và các sản phẩm từ sắn chiếm 70% tổng sản lượng, với các thị trường xuất khẩu chính bao gồm Trung Quốc, Đài Loan, Papua New Guinea, Philippines và Hàn Quốc. Tuy nhiên, sự phụ thuộc lớn vào thị trường Trung Quốc làm cho ngành sắn Việt Nam trở nên kém bền vững và dễ bị ảnh hưởng bởi biến động thị trường.
(Nguồn: Báo cáo kết quả sản xuất, chế biến và tiêu thụ sắn giai đoạn 2015-2022, định hướng và giải pháp phát triển cây sắn thời gian tới của Cục trồng trọt Bộ Nông Nghiệp và Phát Triển Nông Thôn)
Vấn đề phải đối mặt khi ngành chế biến tinh bột ngày càng phát triển và giải pháp xử lý
Sự phát triển mạnh mẽ của ngành chế biến tinh bột sắn tại Việt Nam đã tạo ra nhiều thách thức về môi trường, đặc biệt là vấn đề xử lý nước thải. Nước thải từ các nhà máy chế biến tinh bột chứa nhiều chất hữu cơ, chất rắn lơ lửng và các hợp chất hóa học, có thể gây ô nhiễm nghiêm trọng nếu không được xử lý đúng cách.
Một số doanh nghiệp đã bị xử phạt vì vi phạm các quy định về xử lý nước thải, chẳng hạn như để nước thải từ vỏ sắn rò rỉ ra sông Hồng, gây ô nhiễm một đoạn sông. Các nhà máy chế biến sắn cũng đã bị phạt với số tiền lên tới 840 triệu đồng do xả thải có chứa các thông số môi trường vượt quy chuẩn kỹ thuật từ 1,5 đến dưới 3 lần và lưu lượng xả thải lớn vượt mức cho phép.
>>> Xem thêm: Chế tài xử phạt các doanh nghiệp tinh bột mì xử lý nước thải không đạt chuẩn
Để giải quyết vấn đề này, phương pháp xử lý sinh học được áp dụng rộng rãi nhằm phân hủy các chất ô nhiễm hữu cơ trong nước thải bằng vi sinh vật. Phương pháp này giúp chuyển hóa các chất ô nhiễm, làm sạch nước thải và bảo vệ môi trường. Xử lý sinh học có nhiều ưu điểm như đơn giản, chi phí thấp nhờ sử dụng vi sinh vật sẵn có, an toàn cho môi trường và sức khỏe cộng đồng. Thêm vào đó, quá trình xử lý còn có thể thu được khí sinh học để sản xuất năng lượng tái tạo.
Quá trình xử lý nước thải bao gồm việc đưa nước thải vào bể Biogas thông qua hệ thống ống kín. Tại đây, các vi sinh vật phân hủy các chất hữu cơ trong điều kiện không có oxy, với thời gian lưu trong bể từ 30 đến 45 ngày. Để tăng hiệu suất xử lý, có thể bổ sung chế phẩm vi sinh như Microbe-Lift BIOGAS của Biogency, một sản phẩm thương hiệu Microbe-Lift của Ecological Laboratories Inc. (USA).
Nước thải sau khi qua bể Biogas sẽ được chuyển vào hệ thống xử lý hiếu khí. Trong hệ thống này, hệ thống sục khí sẽ cung cấp oxy cho vi sinh vật để tiếp tục phân hủy các chất hữu cơ còn lại. Tiếp theo, nước thải sẽ được bơm vào bể lắng để loại bỏ các chất lơ lửng và sinh khối, đồng thời thu hồi bùn. Có thể sử dụng vôi bột trong quá trình này để giúp các chất kết lắng.
Cuối cùng, nước thải sẽ được đưa vào hồ sinh học để xử lý các chỉ tiêu như Nitơ, Phốtpho, BOD5, COD và SS. Sau khi các thông số đạt chuẩn QCVN 63:2017/BTNMT, nước thải sẽ được thải ra môi trường.
Nếu bạn cần tư vấn về giải pháp xử lý nước thải chế biến tinh bột sắn bằng công nghệ sinh học, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua HOTLINE 0909 538 514. Đội ngũ kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm và chuyên môn cao của chúng tôi sẽ sẵn sàng tư vấn miễn phí cho bạn.
>>> Xem thêm: Giải pháp: Tăng cường hiệu suất sinh khí gas (CH4) trong hầm Biogas HTXLNT tinh bột sắn
