Đối với bà con nuôi tôm, nguồn nước sạch là điều kiện tiên quyết để giúp tôm khỏe mạnh. Nếu nguồn nước nuôi bị ô nhiễm sẽ sinh ra các loại virus, vi khuẩn, tảo, chất nhầy dơ bẩn bám trên thân tôm, gây ra các bệnh phổ biến trên tôm. Và bệnh đen mang là một loại bệnh không còn xa lạ đối với bà con nuôi tôm. Bệnh đen mang sẽ gây ra các loại bệnh nặng khác như: Bệnh đốm trắng, bệnh đầu vàng,… nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân làm tôm mắc bệnh đen mang
Đối với bệnh đen mang, có rất nhiều nguyên nhân gây ra bệnh, nhưng phần lớn là do môi trường nước nuôi tôm không bảo đảm. Cụ thể là:
– Do ao nuôi bẩn:
Khi nuôi với mật độ cao, không thay nước, sục khí không đủ, và bà con không sử dụng vi sinh để xử lý đáy, không thường xuyên xi phông. Khi nuôi lâu ngày, lượng thức ăn thải ra môi trường ngày càng nhiều, xác tảo, phân tôm, chất thải hữu cơ tích tụ trong quá trình nuôi làm cho đáy ao bị dơ. Các chất này sẽ bám vào mang tôm, gây ra hiện tượng đen mang ở tôm (đôi khi mang tôm màu vàng, nâu), làm tôm mắc bệnh đen mang.
Thêm vào đó, trong ao tồn tại các khí độc NH3, NO2 cũng cũng là nguyên nhân làm tôm mắc bệnh đen mang, nếu nồng độ cao có thể gây chết tôm hàng loạt.
– Do ao nuôi có nhiều tảo độc, rong nhớt:
Đối với ao nuôi có nhiều tảo, rong nhớt,, các sinh vật bám như động vật đơn bào, vi khuẩn dạng sợi, nấm bám trên bề mặt cơ thể tôm. Các sinh vật này tạo điều kiện cho các chất bẩn bám vào và làm mang tôm bị chuyển màu, gây bệnh đen mang trên tôm.
– Do ao chứa nhiều kim loại nặng:
pH trong ao thấp, ao chứa nhiều kim loại như: Nhôm, sắt, muối của các kim loại này kết tụ lại khiến mang tôm chuyển sang màu đen, là nguyên nhân dẫn đến bệnh đen mang.
Hình 1. Các đốm đen xuất hiện trên mang tôm, dấu hiệu của tôm mắc bệnh đen mang.
– Do tôm bị nhiễm vi khuẩn, nấm:
Khi mang tôm nhiễm vi khuẩn (thường là vi khuẩn Vibrio) hay nhiễm nấm Fusarium, làm xuất hiện các sắc tố melanin khiến mang tôm có màu đen. Khi tôm nhiễm nấm Fusarium, bà con có thể quan sát được sợi nấm trên mang tôm khi soi dưới kính hiển vi. Các loài nấm thuộc giống Fusarium thường sống trong nước ngọt, nước lợ và đất ở khắp nơi nên vì thế, tất cả các loài tôm đều có thể nhiễm nấm. Giai đoạn tôm gần trưởng thành và trưởng thành thường sẽ bị nặng nhất. Tôm thẻ chân trắng tương đối đề kháng được với nấm nhưng khi bị bệnh sẽ rất khó điều trị.
– Do ngoại ký sinh trùng amip ký sinh trên mang tôm:
Một nghiên cứu mới đây của Jee Eunhan và cộng sự đăng trên tạp chí Aquaculture đã phát hiện ra ký sinh trùng amip mới gây bệnh đen mang trên tôm thẻ chân trắng là Paramoeba sp.Rất có thể nhiễm trùng amip là do các yếu tố căng thẳng, ví dụ như nhiệt độ nước tăng hoặc độ mặn cao, kết hợp với mật độ thả cao tạo ra lợi thế cho protozoan tự nhiên có trong môi trường gây bệnh. Ở tôm, nhiễm amip gây ra tỷ lệ chết đáng kể và thiệt hại về kinh tế.
– Do tôm bị thiếu dinh dưỡng:
Tôm nuôi trong môi trường thiếu tảo, thiếu Vitamin C cũng là nguyên nhân gây nên bệnh đen mang, xuất hiện các đốm đen trên khắp cơ thể.
Dấu hiệu nhận biết bệnh đen mang trên tôm
– Quan sát các dấu hiệu trên mang tôm
Bà con có thể nhận biết bệnh đen mang ở tôm khi quan sát tôm bằng mắt thường. Các dấu hiệu cho thấy tôm bị nhiễm bệnh đen mang thường là:
- Mang tôm có màu đen, trước khi chuyển sang màu đen mang tôm chuyển từ màu đỏ sang màu nâu sáng, cuối cùng là đen.
- Tôm nổi đầu, bơi lờ đờ trên mặt nước do thiếu oxy.
- Tôm có hiện tượng bỏ ăn, chậm lớn, rớt dần.
- Có thể kèm theo các hiện tượng như: Hoại tử chóp râu, roi, 19 cuống mắt, telson, phụ bộ trong trường hợp tôm bị nhiễm nấm.
– Quan sát sự thay đổi của môi trường nước ao
Ngoài các dấu hiệu phát hiện bệnh đen mang khi quan sát tôm, bà con cũng có thể chú ý đến các dấu hiệu ở môi trường nước ao nuôi:
- Khi tôm bị nhiễm bệnh đen mang, trong ao sẽ xuất hiện nhiều bùn đen, tảo dày, khí độc cao.
- Ao nuôi có mật độ con giống cao, sục khí không đủ, ít sử dụng vi sinh xử lý đáy, không xi phông, không thay nước.
Hình 2. Tôm bị đen mang nặng.
Cách điều trị và phòng ngừa bệnh đen mang ở tôm thẻ chân trắng
– Cách điều trị bệnh đen mang ở tôm
Bệnh đen mang nếu tìm ra cách điều trị kịp thời có thể xử lý được. Khi tôm nhiễm bệnh đen mang sẽ để lại các hậu quả như: Làm mất khả năng trao đổi oxy ở tôm, có thể tôm suy yếu dần, nghiêm trọng hơn là gây ra chết tôm hàng loạt.
Khi tôm nhiễm bệnh đen mang, bà con cần bình tĩnh tìm ra nguyên nhân gây bệnh. Kiểm tra chất lượng nước và đáy ao nuôi là yêu cầu đầu tiên để xác định bệnh, có thể kết hợp với các phương pháp kiểm tra tại phòng thí nghiệm nhằm đưa ra nguyên nhân chính xác hơn:
- Nếu tôm bị bệnh đen mang là do ao nuôi bị ô nhiễm:
Bà con nên diệt khuẩn nước, dùng 5 ppm Sodium percarbonate (còn gọi là oxy viên) 50% xuống đáy, và 1 ppm BKC 50% trong nước, có thể lập lại 3 – 4 ngày. Trước khi diệt khuẩn ít nhất trước 3 giờ, bà con nên bổ sung Vitamin C và khoáng nhằm tăng sức chịu đựng cho tôm, tránh để tôm bị sốc đột ngột. Sau khi diệt khuẩn nên bổ sung men vi sinh nhằm cải thiện chất lượng nước và nền đáy ao nuôi.
Có thể thay nước 20 – 30% mỗi ngày để giúp thông thoáng, tăng sức đề kháng cho tôm bằng cách cho ăn hỗn hợp Vitamin, Beta-glucan và men vi sinh trong các cử, tránh cho tôm sử dụng kháng sinh.
Sau khi diệt khuẩn, bà con cần xi phông đáy ao, sử dụng men vi sinh với liều lượng cao để hấp thụ khí độc. Bà con có thể tham khảo dòng men vi sinh Microbe-Lift AQUA N1 chứa 2 chủng Nitrosomonas và Nitrobacter chuyên trị khí độc, đồng thời nên bổ sung Vitamin C vào thức ăn cho tôm.
Hình 3. Men vi sinh xử lý khí độc ao nuôi tôm Microbe-Lift AQUA N1.
- Nếu bệnh đen mang ở tôm do nấm gây ra:
Tôm bị đen mang do nấm thường rất khó để điều trị, bà con có thể loại bỏ tôm bệnh và thay nước. Tỷ lệ tôm bệnh do nấm chỉ có thể khắc phục được khoảng 30%.
Hình 4. Tôm bị đen mang, các đốm đen xuất hiện đầy từ đầu tới đuôi tôm.
- Nếu do nguyên sinh động vật làm tôm bị bệnh đen mang:
Có thể dùng thuốc tím, đồng sulfate, Formalin, tuy nhiên bà con nên lưu ý chỉ sử dụng theo liều khuyến cáo của kỹ sư thủy sản. Không nên lạm lạm dụng các hóa chất này quá nhiều.
- Nếu do vi khuẩn làm tôm bị bệnh đen mang:
Đầu tiên, giảm 50% lượng thức ăn trong 2 – 3 ngày, tùy tỷ lệ đen mang chài. Nên hạn chế bổ sung thêm nguồn hữu cơ cho ăn (cho ăn, xử lý các thuốc và hóa chất hữu cơ, diệt rong nhớt, tảo). Cho tôm ăn lượng thức ăn nhỏ, ven bờ trong thời gian ngắn để hạn chế tình trạng hao tổn oxy. Bổ sung kháng sinh hoặc vi sinh vào thức ăn cho tôm ăn để tăng sức đề kháng.
- Nếu tôm bị bệnh đen mang do trong nước chứa nhiều kim loại nặng:
pH trong nước thấp nếu trong nước chứa nhiều kim loại nặng như nhôm sắt, bà con nên tăng pH cho ao bằng cách sử dụng vôi với liều lượng 20kg/1000m3 nước, dùng Natri thiosulphate để hấp thụ các kim loại nặng.
– Phòng ngừa bệnh đen mang là ưu tiên hàng đầu bà con nuôi tôm cần quan tâm
Dân gian xưa có câu “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”, đối với nuôi tôm, việc sử dụng liều duy trì sẽ ít tốn chi phí, tôm ít bệnh hơn,cho năng suất cao hơn là dùng liều điều trị. Khi tôm bệnh mới tìm phương pháp “cứu chữa”. Vì vậy, Biogency khuyến khích bà con nên phòng ngừa bệnh đen mang, bà con có thể tham khảo các cách phòng ngừa sau:
- Vệ sinh ao thật kỹ trước khi bắt đầu thả tôm. Nên có hố xi phông để gom các chất thải trong ao và định kỳ xi phông nền đáy.
- Lắng lọc kỹ nước trước khi cấp vào ao nuôi, có thể dùng thuốc diệt khuẩn để diệt các vi khuẩn, cá, vật chủ trung gian mang mầm bệnh vào ao nuôi.
- Không nên thả nuôi tôm với mật độ quá cao và dày.
- Thường xuyên kiểm soát tảo trong ao, tránh để xảy ra hiện tượng sụp tảo trong ao nuôi.
- Tăng cường sục khí để tăng hàm lượng oxy nhằm phân hủy mùn bã hữu cơ và chất độc.
- Tránh lượng thức ăn dư thừa, định kỳ dùng men vi sinh để xử lý các chất ô nhiễm trong ao, giữ cho nền đáy ao nuôi luôn sạch
- Bà con có thể tham khảo dòng men vi sinh Microbe-Lift AQUA SA xử lý đáy nhớt bạt ao nuôi tôm, giúp phân hủy các chất hữu cơ khó phân hủy trong ao, xi phông không có mùi hôi, và giảm lượng khí độc sinh ra từ đáy. Ngoài ra, còn có men vi sinh Microbe-Lift AQUA C xử lý nước, lợn cợn ao nuôi tôm, tạo môi trường nước tốt cho tôm phát triển, giúp tôm tăng sức đề kháng, phát triển nhanh và chất lượng thịt tốt hơn.
Trên đây là một số thông tin về bệnh đen mang ở tôm thẻ chân trắng, cách điều trị và phòng ngừa tôm bị đen mang giúp bà con dễ nhận biết và điều trị kịp thời, hạn chế tối đa thất thu từ dịch bệnh. Mọi thắc mắc xin liên hệ ngay với chúng tôi theo số HOTLINE 0909 538 514 để được hỗ trợ và giải đáp kịp thời. Chúc bà con có một vụ mùa bội thu.
>>> Xem thêm: Men vi sinh hạ phèn cho ao tôm nhanh, an toàn nhất
