Bệnh đỏ vỏ là một trong những bệnh thường gặp và gây nhiều thiệt hại trong nuôi tôm, đặc biệt là tôm thẻ chân trắng. Bệnh không chỉ làm giảm giá trị thương phẩm mà còn ảnh hưởng đến sức khỏe và tỷ lệ sống của tôm. Việc hiểu rõ nguyên nhân, cách xử lý và phòng ngừa bệnh đỏ vỏ là vô cùng quan trọng đối với người nuôi tôm.
Bệnh đỏ vỏ trên tôm là gì? Xảy ra do đâu?
Bệnh đỏ vỏ, hay còn gọi là bệnh đóng rong, bệnh đen mang, là tình trạng vỏ tôm bị đổi màu sang đỏ, cam, nâu hoặc đen do sự phát triển của các loại vi khuẩn, nấm hoặc ký sinh trùng bám trên bề mặt vỏ. Bệnh thường xuất hiện ở các giai đoạn phát triển khác nhau của tôm, nhưng phổ biến hơn ở giai đoạn tôm trưởng thành và tôm nuôi trong môi trường nước kém chất lượng.
Nguyên nhân gây bệnh đỏ vỏ trên tôm rất đa dạng, bao gồm:
- Vi khuẩn: Các loài vi khuẩn thuộc nhóm Vibrio, Pseudomonas, Aeromonas… là nguyên nhân phổ biến gây ra hiện tượng đỏ vỏ. Chúng phát triển mạnh trong môi trường nước ô nhiễm, giàu chất hữu cơ.
- Nấm: Một số loài nấm như Fusarium, Lagenidium cũng có thể gây bệnh đỏ vỏ, đặc biệt khi tôm bị tổn thương hoặc sức đề kháng kém.
- Ký sinh trùng: Các loài động vật nguyên sinh như Zoothamnium, Epistylis… bám trên vỏ và mang tôm, gây ra hiện tượng đóng rong, làm ảnh hưởng đến hô hấp và các hoạt động sống khác.
- Chất lượng nước kém: Nước ao nuôi bị ô nhiễm bởi chất thải hữu cơ, khí độc (NH₃, H₂S, NO₂⁻), độ pH thấp, oxy hòa tan thấp tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của các tác nhân gây bệnh.
- Tôm bị tổn thương: Các vết thương trên vỏ do va chạm, lột xác không hoàn toàn tạo cơ hội cho vi khuẩn, nấm xâm nhập và gây bệnh.
- Mật độ nuôi quá cao: Mật độ nuôi dày đặc làm tăng lượng chất thải, giảm chất lượng nước và gây stress cho tôm, làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
- Chế độ dinh dưỡng không cân đối: Thiếu Vitamin và khoáng chất làm giảm sức đề kháng của tôm, khiến tôm dễ bị nhiễm bệnh.
Cách xử lý bệnh đỏ vỏ trên tôm
Khi phát hiện tôm bị bệnh đỏ vỏ, người nuôi cần nhanh chóng thực hiện các biện pháp xử lý sau:
– Cải thiện chất lượng nước:
- Thay nước: Thay bớt một phần nước trong ao (khoảng 30-50%) bằng nước đã qua xử lý để giảm lượng chất hữu cơ và mầm bệnh.
- Sục khí tăng cường: Đảm bảo lượng oxy hòa tan trong ao ở mức tối ưu (trên 4 ppm) để tôm hô hấp tốt và hạn chế sự phát triển của vi khuẩn kỵ khí.
- Sử dụng chế phẩm sinh học: Bổ sung các loại vi sinh vật có lợi để phân hủy chất thải hữu cơ và cân bằng hệ vi sinh trong ao.
- Kiểm tra và điều chỉnh các yếu tố môi trường: Đảm bảo pH, độ kiềm, độ mặn nằm trong khoảng thích hợp cho tôm.
– Diệt khuẩn, nấm:
- Sử dụng thuốc sát trùng: Sử dụng các loại thuốc sát trùng có phổ rộng, an toàn cho tôm theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc chuyên gia thú y thủy sản. Lưu ý lựa chọn các sản phẩm có nguồn gốc rõ ràng và tuân thủ liều lượng khuyến cáo.
- Sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc từ thảo dược: Một số sản phẩm chiết xuất từ thảo dược có khả năng kháng khuẩn, kháng nấm và an toàn cho tôm.
– Hỗ trợ tôm lột xác:
- Bổ sung khoáng chất: Tăng cường bổ sung các khoáng chất cần thiết cho quá trình lột xác như Canxi, Magie, Kali… để tôm nhanh chóng hình thành vỏ mới khỏe mạnh.
- Đảm bảo môi trường lột xác thuận lợi: Giảm thiểu các yếu tố gây stress cho tôm trong giai đoạn lột xác.
– Tăng cường sức đề kháng cho tôm:
- Bổ sung vitamin và khoáng chất vào thức ăn: Đặc biệt là các vitamin nhóm B, vitamin C, vitamin E và các khoáng chất vi lượng.
- Sử dụng các chất kích thích miễn dịch: Beta-glucan, các chiết xuất từ thảo dược có thể giúp tăng cường hệ miễn dịch tự nhiên của tôm.
– Giảm mật độ nuôi:
Nếu mật độ nuôi quá cao, cần tiến hành san thưa để giảm áp lực lên môi trường và sức khỏe của tôm.
Cách phòng ngừa bệnh đỏ vỏ
Phòng ngừa bệnh đỏ vỏ là biện pháp hiệu quả và kinh tế nhất. Người nuôi cần thực hiện đồng bộ các biện pháp sau:
– Quản lý chất lượng nước:
- Xử lý nước đầu vào kỹ lưỡng: Diệt khuẩn, loại bỏ các chất ô nhiễm trước khi cấp vào ao nuôi.
- Duy trì chất lượng nước ổn định: Thay nước định kỳ, sục khí đầy đủ, sử dụng chế phẩm sinh học thường xuyên để kiểm soát các yếu tố môi trường và cân bằng hệ vi sinh trong ao.
- Quản lý chất thải: Loại bỏ thức ăn thừa và chất thải định kỳ để tránh tích tụ chất hữu cơ.
– Quản lý sức khỏe tôm:
- Chọn giống khỏe mạnh: Mua tôm giống từ các trại uy tín, có chứng nhận kiểm dịch.
- Thả giống với mật độ phù hợp: Tránh thả giống quá dày.
- Cung cấp thức ăn chất lượng: Đảm bảo thức ăn đầy đủ dinh dưỡng, phù hợp với từng giai đoạn phát triển của tôm.
- Bổ sung vitamin và khoáng chất định kỳ: Đặc biệt trong các giai đoạn tôm dễ bị stress hoặc lột xác.
- Theo dõi sức khỏe tôm thường xuyên: Phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường để có biện pháp xử lý kịp thời.
– Quản lý ao nuôi:
- Thiết kế ao nuôi hợp lý: Đảm bảo hệ thống thoát nước tốt.
- Vệ sinh ao nuôi định kỳ: Loại bỏ bùn đáy, rong tảo dư thừa.
- Hạn chế gây tổn thương cho tôm: Tránh các hoạt động gây sốc hoặc làm trầy xước vỏ tôm.
– Sử dụng các biện pháp sinh học:
- Nuôi ghép: Nuôi ghép tôm với các loài sinh vật có khả năng kiểm soát chất lượng nước và cạnh tranh với các tác nhân gây bệnh.
- Sử dụng Probiotic: Bổ sung các vi sinh vật có lợi vào ao nuôi để ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh.
Bệnh đỏ vỏ có thể gây ra những thiệt hại đáng kể cho vụ nuôi tôm. Việc áp dụng đồng bộ các biện pháp phòng ngừa và xử lý kịp thời khi phát hiện bệnh là yếu tố then chốt để đảm bảo thành công và bền vững trong nghề nuôi tôm thẻ chân trắng.
>>> Xem thêm: Cách phân biệt bệnh đục cơ và hoại tử cơ trên tôm thẻ chân trắng
