Ủ phân compost ngày càng phổ biến trên toàn thế giới như một giải pháp bền vững giúp giảm thiểu rác thải hữu cơ và tái tạo nguồn dinh dưỡng an toàn cho đất. Tuỳ theo quy mô và điều kiện thực tế, phương pháp ủ phân compost cũng rất đa dạng. Dưới đây là 3 phương pháp phổ biến, kèm theo những ưu nhược điểm cụ thể để bạn dễ dàng lựa chọn phù hợp.
Mục đích của ủ phân compost là gì?
Ủ phân compost là phương pháp đã có mặt từ hàng ngàn năm trước để tận dụng nguồn chất thải hữu cơ. Trong bối cảnh hiện đại, khi môi trường ngày càng chịu nhiều áp lực từ ô nhiễm và tồn dư phân bón hoá học, phương pháp ủ phân compost được ưa chuộng hơn với nhiều lợi ích vượt trội:
- Tái chế rác thải hữu cơ: Xử lý các phế phẩm nông nghiệp, thực phẩm thừa, phân chuồng… thay vì để chúng gây ô nhiễm.
- Cung cấp phân bón tự nhiên cho đất: Tận dụng nguyên liệu sẵn có để tạo ra phân bón tự nhiên, cải thiện độ màu mỡ cho đất trồng.
- Giảm phụ thuộc vào phân bón hóa học: Hướng đến nông nghiệp sạch, bảo vệ hệ sinh thái đất và sức khỏe con người.
- Hạn chế phát thải khí nhà kính: Giảm lượng rác hữu cơ đưa ra bãi rác, góp phần ứng phó với biến đổi khí hậu, bảo vệ môi trường.
3 phương pháp ủ phân compost hiện nay
Có 3 phương pháp ủ phân compost phổ biến tương ứng với từng quy mô, mục đích và điều kiện thực hiện. Dưới đây là quy trình, ưu điểm và hạn chế của từng phương pháp để giúp bạn có hình dung cụ thể hơn.
– Phương pháp Heap
Heap composting là phương pháp ủ hiếu khí truyền thống, thường được gọi là phương pháp ủ đống. Theo đó, nguyên liệu ủ được xếp thành đống trên mặt đất, vi sinh vật sẽ thực hiện quá trình phân huỷ tự nhiên.
Quy trình ủ:
- Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu: như rơm rạ, cỏ khô, lá cây, phân gia súc, thức ăn thừa…
- Bước 2: Xếp đống phân lớp xen kẽ: chất giàu carbon (rơm khô, lá khô) và chất giàu đạm (phân, rau thải, vỏ trái cây…).
- Bước 3: Duy trì độ ẩm: khoảng 50–60%, tương đương độ ẩm của miếng bọt biển vắt ráo.
- Bước 4: Đảo trộn định kỳ (mỗi 7–10 ngày) để cung cấp oxy và phân hủy đều.
- Bước 5: Ủ từ 30–90 ngày, tùy theo điều kiện môi trường.
Ưu điểm:
- Dễ thực hiện.
- Chi phí thấp.
- Không cần công nghệ cao.
- Tận dụng được nguyên liệu tại chỗ.
- Phù hợp với điều kiện sản xuất nông nghiệp ở nông thôn Việt Nam.
Hạn chế:
- Tốn diện tích.
- Khó kiểm soát mùi.
- Dễ chịu ảnh hưởng của thời tiết (mưa to, nắng gắt).
- Có thể thất thoát dinh dưỡng do quá trình rửa trôi hoặc bay hơi.
Ủ đống là phương pháp khá phổ biến được nhiều bà con nông dân, các trang trại nhỏ thực hiện. Về cơ bản nếu làm đúng kỹ thuật, đây vẫn là phương pháp hiệu quả và bền vững.
– Phương pháp Vessel
Phương pháp Vessel hay còn gọi là ủ trong thiết bị kín, là phương pháp ủ phân compost hiện đại, quá trình phân huỷ hữu cơ diễn ra bên trong môi trường khép kín hoàn toàn, thường là một buồng kín như thùng ủ, lò ủ, silo, hệ thống container có điều khiển nhiệt độ, khí oxy, độ ẩm,…
Quy trình ủ:
- Bước 1: Cho nguyên liệu hữu cơ (thực phẩm thừa, phân chuồng, phụ phẩm nông nghiệp…) vào thiết bị kín.
- Bước 2: Hệ thống sẽ duy trì điều kiện lý tưởng cho vi sinh vật phân hủy: nhiệt độ 50–65°C, độ ẩm khoảng 50–60%, đủ oxy.
- Bước 3: Compost được tạo ra chỉ sau 1–4 tuần, sau đó có thể đem đi ủ hoai tiếp vài tuần để ổn định.
Ưu điểm:
- Ủ nhanh, kiểm soát tốt các điều kiện giúp phân đạt chất lượng đồng đều, ít rủi ro hỏng.
- Giảm mùi hôi đáng kể.
- Có thể ủ quanh năm, không phụ thuộc vào thời tiết.
- Tiết kiệm diện tích.
Hạn chế:
- Chi phí đầu tư cao.
- Cần nắm kỹ thuật và bảo trì hệ thống.
Phương pháp ủ phân compost Vessel phù hợp với quy mô công nghiệp, nhà máy xử lý rác thải hữu cơ, các dự án môi trường lớn.
– Phương pháp Windrow
Phương pháp ủ phân compost Windrow là dạng ủ hiếu khí quy mô lớn, trong đó chất thải hữu cơ được xếp thành các luống dài hình chữ nhật/tam giác và được đảo trộn định kỳ bằng máy đảo chuyên dụng hoặc máy xúc để đảm bảo thông khí và quá trình phân huỷ diễn ra hiệu quả.
Quy trình ủ:
- Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu: phân chuồng, rác thải nông nghiệp, mùn cưa, cỏ khô…
- Bước 2: Tạo luống dài (windrow) theo kích thước phù hợp.
- Bước 3: Duy trì độ ẩm 50–60%, nhiệt độ lý tưởng 55–65°C.
- Bước 4: Đảo trộn 1–2 lần mỗi tuần để cung cấp oxy.
- Bước 5: Ủ từ 45–90 ngày tùy loại nguyên liệu và điều kiện thời tiết.
Ưu điểm:
- Phù hợp xử lý lượng lớn chất thải hữu cơ.
- Chi phí thấp hơn ủ trong thiết bị kín.
- Có thể cơ giới hoá để giảm công lao động.
- Chất lượng phân được kiểm soát tốt.
Hạn chế:
- Cần diện tích lớn.
- Phụ thuộc vào thời tiết.
- Có thể gây mùi, sinh ruồi nếu không đảo đều.
- Không phù hợp với khu dân cư, khu vực không kiểm soát được mùi.
Phương pháp này thường áp dụng với các trang trại lớn, hợp tác xã, cơ sở sản xuất phân hữu cơ. Hoặc nhà máy xử lý rác nông nghiệp, phân gia súc số lượng lớn.
Kết hợp men vi sinh Microbe-Lift BPCC giúp đẩy nhanh quá trình ủ phân compost hiệu quả
Kết hợp sử dụng men vi sinh là giải pháp hiệu quả giúp rút ngắn thời gian ủ phân compost, tăng hiệu suất phân huỷ và cải thiện chất lượng phân bón. Đồng thời, men vi sinh góp phần khắc phục những hạn chế như mùi hôi, ô nhiễm trong nước rỉ.
Microbe-Lift BPCC là sản phẩm men vi sinh được ưa chuộng ở cả 3 phương pháp ủ phân compost ở trên nhờ sở hữu những ưu điểm vượt trội sau:
- Rút ngắn đến 50% thời gian ủ nhờ sở hữu các chủng vi sinh hoạt tính mạnh gấp 5-10 lần vi sinh thông thường, mang lại hiệu suất xử lý vượt trội.
- Giảm mùi hôi phát sinh trong quá trình ủ.
- Giảm nồng độ ô nhiễm trong nước rỉ rác từ đống ủ.
- Chất lượng phân tốt và đều hơn.
- Liều lượng sử dụng thấp.
Cách sử dụng men vi sinh Microbe-Lift BPCC khá đơn giản, bạn pha loãng vi sinh với nước (không chất khử trùng) theo tỉ lệ 1:50 hoặc 1:100 hoặc tùy theo độ ẩm nguyên liệu. Sau đó phun hoặc trộn đều dung dịch đã pha vào nguyên liệu ủ. Trung bình 1 lít vi sinh Microbe-Lift BPCC cho 10 – 15 tấn nguyên liệu ủ, sử dụng lâu dài rất tiết kiệm.
Như vậy, trên đây là tóm tắt ưu nhược điểm của 3 phương pháp ủ phân compost phổ biến. Qua đó bạn sẽ biết cách lựa chọn phương pháp phù hợp nhất với điều kiện, nhu cầu, quy mô,…
Mọi băn khoăn về men vi sinh Microbe-Lift BPCC, cách sử dụng đạt hiệu quả ủ phân tốt nhất, đừng ngần ngại liên hệ BIOGENCY qua HOTLINE 0909 358 514 để được hỗ trợ nhanh chóng!
>>>Xem thêm: Ủ phân để giảm thiểu chất thải rắn từ quá trình chế biến tinh bột sắn.
