Trước các bất cập gây ô nhiễm, việc tái sử dụng nước thải chăn nuôi được xem là giải pháp thiết thực mang lại nhiều lợi ích vượt trội cho môi trường và góp phần phát triển nền kinh tế tuần hoàn. Thế nhưng, việc tái sử dụng nước thải chăn nuôi ở nước ta hiện vẫn còn gặp không ít khó khăn.
Thực trạng nước thải trong chăn nuôi ở nước ta hiện nay
Theo các chuyên gia, chất thải rắn từ chăn nuôi phần lớn được bán làm phân bón hữu cơ. Nước thải chăn nuôi mới là nguyên nhân chính gây ô nhiễm môi trường, trong đó sử dụng nhiều nước nhất là chăn nuôi lợn thịt hoặc chăn nuôi bò sữa quy mô công nghiệp (theo các quy trình chăn nuôi thâm canh quy mô lớn).
Theo điều tra của Dự án Hỗ trợ Nông nghiệp các bon thấp (LCASP), lượng nước sử dụng trung bình của lợn thịt là 30 – 40 lít nước/ngày và 100-120 lít nước/ngày/ đối với nuôi bò sữa. Theo Báo cáo thống kê về chăn nuôi Việt Nam năm 2021, nước ta có khoảng 23,53 triệu con lợn (90% là lợn thịt) và 375,2 ngàn con bò sữa. Như vậy, lượng nước thải ra hàng năm từ 21,15 triệu con lợn thịt và 375,2 ngàn con bò sữa sẽ vào khoảng 285 triệu m3/năm.
Lượng nước thải lớn nhưng phần nhiều hiện vẫn không được thu gom hay xử lý mà xả trực tiếp hoặc gián tiếp (thông qua các hầm khí sinh học (KSH)) xuống nguồn nước, gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khoẻ con người.
Lợi ích của tái sử dụng nước thải chăn nuôi
Tái sử dụng nước thải chăn nuôi là giải pháp đơn giản nhưng mang lại nhiều lợi ích vừa giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường, bảo vệ nguồn nước, bảo vệ sức khoẻ con người vừa góp phần phát triển kinh tế tuần hoàn – chìa khoá để phát triển kinh tế bền vững:
– Giảm thiểu tác động đến môi trường, sức khoẻ con người:
Lợi ích hàng đầu khi tái sử dụng nước thải chăn nuôi sẽ giảm thiểu các tác động xấu đến môi trường, giảm thiểu nguy cơ suy giảm đa dạng sinh học, giảm mùi hôi xung quanh khu vực chăn nuôi. Về phía doanh nghiệp sẽ nâng cao hình ảnh thân thiện môi trường cho các sản phẩm của mình.
– Giảm sử dụng phân bón hóa học:
Nước thải chăn nuôi có thể tái sử dụng cho mục đích trồng trọt nhờ hàm lượng chất dinh dưỡng khá cao, không thua kém nhiều phân bón hữu cơ hiện nay. Việc tận dụng nước thải chăn nuôi làm nguồn nước tưới cho cây trồng vừa giúp giảm chi phí xử lý nước thải vừa giảm sử dụng phân bón hoá học, tạo ra nông sản an toàn, giảm chi phí giá thành.
Từ hàng trăm năm nay, người chăn nuôi đã sử dụng nước thải chăn nuôi để tưới cho cây trồng. Tuy nhiên, nước thải chăn nuôi hiện nay chứa nhiều chất ô nhiễm cần được xử lý theo quy định trước khi sử dụng để không gây ô nhiễm môi trường đất, ảnh hưởng sức khỏe người dùng. Bên cạnh đó, khi sử dụng nước thải đã qua xử lý cho trồng trọt cũng cần chú ý về nồng độ tưới, tần suất tưới và khối lượng mỗi lần tưới phù hợp với loại cây trồng khác nhau để đảm bảo không ảnh hưởng đến sinh trưởng của cây trồng.
– Tiết kiệm nước:
Nước thải chăn nuôi sau xử lý được tái sử dụng cho hoạt động chăn nuôi, sản xuất, tưới tiêu và nhu cầu sinh hoạt, tránh lãng phí nguồn nước, nhất là trước nguy cơ cạn kiệt và ô nhiễm tài nguyên nước như hiện nay.
>>>Xem thêm: Tái sử dụng nước thải chăn nuôi mang đến nhiều lợi ích kinh tế
Khó khăn của việc tái sử dụng nước thải chăn nuôi
Mặc dù được đánh giá là giải pháp có ý nghĩa bền vững để phát triển nền kinh tế, tuy nhiên việc tái sử dụng nước thải chăn nuôi hiện nay ở nước ta vẫn còn gặp khá nhiều khó khăn và bất cập như:
– Chưa thống nhất pháp lý về tái sử dụng nước thải chăn nuôi:
Xung quanh các quy định về các chỉ tiêu nước thải đầu ra khi tái sử dụng nước thải chăn nuôi vẫn còn nhiều tranh cãi về các vấn đề như pháp lý. Hầu hết lượng nước thải chăn nuôi (374 triệu m3/năm) phần lớn không được sử dụng cho mục đích trồng trọt mà xả trực tiếp hoặc được đưa qua các hệ thống xử lý nước thải khá tốn kém trước khi thải ra môi trường. Bên cạnh đó chi phí xử lý cũng như chất lượng nước thải sau xử lý sử dụng làm phân bón không còn hiệu quả cũng là bất cập còn tồn tại.
Do đó, để có thể tái sử dụng nước thải chăn nuôi cũng như xử lý tốt nước thải trước khi xả thải cần thống nhất về vấn đề pháp lý, vừa phù hợp với tình hình thực tiễn đồng thời không tạo kẽ hở để xả thải gây ô nhiễm nghiêm trọng.
– Công nghệ xử lý nước thải chưa đáp ứng:
Để xử lý nước thải đạt tiêu chuẩn đòi hỏi nhà vận hành cần có kiến thức chuyên môn, nắm rõ công nghệ xử lý và quá trình vận hành để kiểm soát các thông số ô nhiễm để nước thải đầu ra đạt quy chuẩn phù hợp cho từng mục tiêu tái sử dụng. Tuy nhiên hiện khâu vận hành và ứng dụng công nghệ tại các hệ thống xử lý ở nước ta vẫn là vấn đề gây trở ngại không nhỏ.
Không thể phủ nhận những lợi ích vượt trội của việc tái sử dụng nước thải chăn nuôi, song để áp dụng vào thực tiễn, nhân rộng thì giải pháp này vẫn còn nhiều vướng mắc cần xử lý. Mong rằng, ngành chăn nuôi sẽ sớm có phương án tái sử dụng nguồn tài nguyên nước thải chăn nuôi một cách hiệu quả và an toàn cho môi trường.
>>> Xem thêm: Ô nhiễm môi trường trong chăn nuôi, làm sao để giải quyết?
