Hồ điều hòa bị tảo xanh là vấn đề thường gặp ở những thành phố lớn. Điều này gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến mỹ quan cũng như khả năng xử lý nước thải đô thị. Nguyên nhân của vấn đề này là do đâu? Và làm sao để xử lý tảo xanh tại các hồ điều hòa hiệu quả?
Nguyên nhân các hồ điều hòa thường bị tảo xanh
– Dư thừa dinh dưỡng (Phốt-pho và Nitơ):
Các hồ điều hòa thường tiếp nhận nước mưa lẫn nước thải sinh hoạt chưa xử lý triệt để, dẫn đến hàm lượng N, P cao.
Phốtpho (P) là chất dinh dưỡng giới hạn trong nước tự nhiên – chỉ cần dư một ít cũng đủ kích thích tảo bùng phát.
– Nhiệt độ và ánh sáng thuận lợi:
Nhiệt độ cao (25–35°C) và ánh sáng mặt trời nhiều → tạo điều kiện lý tưởng cho tảo xanh quang hợp và sinh sản nhanh chóng.
Mùa hè thường là thời điểm cao điểm nở hoa tảo ở hồ điều hòa.
– Lưu lượng nước thấp, dòng chảy chậm hoặc không có sự xáo trộn:
Nhiều hồ điều hòa có dòng nước gần như tĩnh → ít xáo trộn → tạo điều kiện cho tảo nổi lên bề mặt và quang hợp hiệu quả.
Thiếu sục khí hoặc khuấy trộn cũng khiến oxy hòa tan thấp → vi sinh vật hiếu khí giảm, tảo xanh dễ chiếm ưu thế.
– Bùn đáy tích tụ hữu cơ:
Bùn đáy giàu hữu cơ (phân hủy từ rác, lá cây, xác thực vật) sẽ tiếp tục giải phóng N và P, nuôi tảo từ dưới đáy.
Quá trình phân hủy yếm khí cũng tạo ra khí độc như H₂S, NH₃ → ảnh hưởng hệ vi sinh → làm hệ sinh thái mất cân bằng.
– Nguồn xả thải không kiểm soát:
Một số hồ điều hòa tiếp nhận nguồn xả trái phép: nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp nhẹ, rửa xe, nước rửa chợ…
Những nguồn này thường giàu chất hữu cơ, dầu mỡ, vi sinh vật gây hại và nhiều chất dinh dưỡng.
Tác hại gây ra khi hồ điều hòa bị tảo xanh nhiều
– Giảm chất lượng nước nghiêm trọng:
Tảo xanh làm cho nước có màu xanh lục đục, thậm chí xanh thẫm như sơn, gây cảm giác ô nhiễm, mất mỹ quan.
pH nước thường tăng cao (pH > 8,5) do quá trình quang hợp tạo ra OH⁻ → ảnh hưởng đến hệ vi sinh xử lý tảo xanh tự nhiên.
– Tạo độc tố ảnh hưởng đến sức khỏe con người và sinh vật:
Một số loài tảo xanh tiết ra độc tố như Microcystin, Cylindrospermopsin, Anatoxin-a:
- Gây kích ứng da, mẩn ngứa nếu tiếp xúc.
- Gây độc gan, rối loạn thần kinh nếu con người/động vật uống phải.
- Làm chết cá, giảm đa dạng sinh học trong hồ.
Đặc biệt nguy hiểm nếu hồ điều hòa có liên thông với kênh cấp nước sinh hoạt hay tưới tiêu nông nghiệp.
– Thiếu oxy, gây chết cá và sinh vật thủy sinh:
Ban ngày tảo quang hợp → tăng oxy tạm thời, nhưng ban đêm tảo hô hấp mạnh → giảm mạnh oxy hòa tan (DO).
Khi tảo chết hàng loạt → xác tảo phân hủy mạnh → tiêu hao oxy nhanh chóng → gây hiện tượng cá nổi đầu, chết hàng loạt.
– Cản trở hệ vi sinh tự nhiên xử lý nước:
Hệ vi sinh hiếu khí, đặc biệt nhóm phân giải N, P bị ảnh hưởng khi DO giảm → hiệu suất tự làm sạch của hồ giảm nghiêm trọng.
Các quá trình Nitrat hóa, phân hủy BOD bị ức chế → làm nước ngày càng ô nhiễm hơn.
– Phát sinh mùi hôi, khí độc:
Khi tảo chết, xác tảo phân hủy tạo ra các khí H₂S, NH₃, CH₄, gây mùi trứng thối, khai nồng, ảnh hưởng đến khu dân cư xung quanh.
Gây khiếu nại từ người dân và ảnh hưởng đến giá trị bất động sản, mỹ quan đô thị.
– Tăng chi phí vận hành và bảo trì:
Khi bùng phát tảo xanh, cần:
- Sục khí tăng cường.
- Hút bùn – xử lý xác tảo.
- Sử dụng hóa chất diệt tảo/khử mùi.
- Theo dõi độc tố nước định kỳ => Tất cả đều tốn chi phí và nhân lực, gây khó khăn cho đơn vị quản lý hồ.
Cách xử lý tảo xanh tại hồ điều hòa ở những thành phố lớn
Dưới đây là tổng hợp chi tiết và thực tiễn về các cách xử lý tảo xanh tại hồ điều hòa, phù hợp với điều kiện thực tế tại đô thị, khu dân cư hoặc khu công nghiệp. Được chia thành 3 nhóm chính để bạn dễ theo dõi và lựa chọn theo mục tiêu, chi phí và quy mô.
– Biện pháp xử lý tảo xanh cấp tốc – Khi tảo xanh bùng phát mạnh:
1. Sử dụng hóa chất diệt tảo có kiểm soát
- Chất thường dùng: PAC + Clorin, Đồng Sunfat (CuSO₄), Hydrogen Peroxide (H₂O₂), chế phẩm nano bạc,…
- Cách làm: Phun đều trên mặt hồ theo liều lượng khuyến cáo, kết hợp sục khí để phân tán đều.
Lưu ý:
- Không dùng quá liều gây sốc hệ sinh thái, chết cá hàng loạt.
- Nên thử nghiệm liều nhỏ tại một khu vực trước khi triển khai toàn bộ hồ.
2. Tăng cường sục khí bề mặt và tạo dòng chảy
- Dùng máy thổi khí, máy quạt nước, bơm tuần hoàn → tăng DO, phá lớp tảo nổi, ngăn tảo quang hợp tối ưu.
- Giúp duy trì vi sinh hiếu khí, giảm độc tố và phân hủy xác tảo hiệu quả hơn.
– Biện pháp xử lý tảo xanh trung hạn – Kiểm soát và phục hồi hồ:
- Trồng thực vật thủy sinh hấp thụ dinh dưỡng như bèo Nhật, sen súng, cỏ vetiver, thủy trúc, lục bình có kiểm soát. Công dụng:
+ Hấp thụ N, P dư thừa, ngăn nguồn nuôi tảo.
+ Cạnh tranh ánh sáng với tảo.
+ Tạo nơi trú cho vi sinh vật có lợi. - Cấy vi sinh phân giải hữu cơ – giảm N, P:
+ Dùng chế phẩm vi sinh chuyên xử lý tảo xanh (như Bacillus, Pseudomonas). Giúp:
+ Phân hủy nhanh chất hữu cơ → hạn chế nguồn nuôi tảo.
+ Ổn định pH, DO, hỗ trợ hệ vi sinh tự nhiên phục hồi.
- Hút bùn định kỳ – loại bỏ dinh dưỡng nền:
+ Bùn đáy chứa nhiều N, P, xác tảo và chất hữu cơ → là nguồn “nhiên liệu lâu dài” cho tảo.
+ Cần nạo vét bùn theo chu kỳ (1–2 năm/lần) tùy mức độ ô nhiễm.
– Biện pháp xử lý tảo xanh dài hạn – Ngăn tảo xanh tái phát:
- Kiểm soát chất lượng đầu vào:
+ Kiểm tra, giám sát và tách riêng nước mưa và nước thải sinh hoạt. Hạn chế xả tràn, xả bẩn từ hộ dân hoặc nhà hàng, chợ…
+ Có thể lắp đặt bể lắng sơ bộ – tách rác – xử lý sơ cấp trước khi cho nước vào hồ điều hòa. - Theo dõi chỉ tiêu nước định kỳ:
+ Các chỉ tiêu nên kiểm tra: pH, DO, COD, TSS, N-NH₄⁺, P-PO₄³⁻, mật độ tảo.
+ Giúp đánh giá nguy cơ phát sinh tảo để có phương án xử lý sớm, giảm chi phí. - Thiết kế cải tạo hồ điều hòa nếu cần. Thiết kế theo nguyên tắc đa ngăn – đa mục tiêu:
+ Ngăn tiền xử lý (lắng – lọc sơ bộ).
+ Ngăn sinh học (trồng thủy sinh – vi sinh).
+ Ngăn điều hòa tích trữ.
Xử lý tảo xanh trong hồ điều hòa hiệu quả cần kết hợp: diệt nhanh – kiểm soát dinh dưỡng – cải tạo sinh thái lâu dài. Biện pháp xử lý tảo xanh lựa chọn cần phù hợp quy mô hồ, mức độ ô nhiễm và mục tiêu sử dụng hồ. Liên hệ ngay cho BIOGENCY qua HOTLINE 0909 538 514 để được tư vấn chi tiết.
>>> Xen thêm: Hồ điều hòa giữa thành phố bốc mùi hôi thối: Nguyên nhân và cách xử lý
