Trong môi trường nuôi trồng thủy sản, tảo có vai trò quan trọng trong việc cung cấp oxy và làm sạch nước. Tuy nhiên, khi tảo phát triển quá mức, nó không chỉ mất đi vai trò tích cực, mà còn trở thành mối đe dọa nghiêm trọng đến sức khỏe, năng suất và lợi nhuận của người nuôi.
Nguyên nhân tảo phát triển quá mức trong ao nuôi cá
Tảo – đặc biệt là tảo lam và tảo lục – phát triển nhanh khi gặp điều kiện thuận lợi. Một số nguyên nhân chính làm tảo phát triển quá mức trong ao nuôi cá bao gồm:
- Dư thừa dinh dưỡng (Nitơ, Phốtpho): Thức ăn dư thừa, phân cá, phân bón hữu cơ hoặc nước chảy từ ruộng có thể làm tăng chất dinh dưỡng trong nước, tạo điều kiện cho tảo phát triển mạnh.
- Ánh sáng trực tiếp: Ánh sáng mặt trời chiếu thẳng xuống ao giúp tảo quang hợp và sinh sôi nảy nở.
- Nhiệt độ cao: Mùa nắng nóng (trên 30°C) là điều kiện lý tưởng để tảo sinh trưởng nhanh chóng.
- Ao kém cải tạo và quản lý: Ao nhiều bùn đáy, ít thay nước, không sục khí.
Tảo phát triển quá mức ảnh hưởng đến sự phát triển của cá như thế nào?
Khi tảo phát triển quá mức, nó ảnh hưởng đến không nhỏ đến sự phát triển của cá, cụ thể:
- Làm cá thiếu oxy trầm trọng: Ban đêm, tảo hô hấp và tiêu thụ oxy – chính điều này khiến cá không đủ oxy, nổi đầu hoặc chết hàng loạt nếu không sục khí kịp thời.
- Gây stress cho cá: Tảo quang hợp mạnh vào ban ngày, làm pH tăng cao (trên 9), gây sốc pH cho cá, khiến cá bỏ ăn, giảm đề kháng, dễ nhiễm bệnh.
- Tích tụ độc tố: Một số loại tảo (đặc biệt là tảo lam) tiết ra chất độc gây nhiễm độc gan, rối loạn tiêu hóa, hoặc thậm chí gây cá chết hàng loạt.
- Nước ao ô nhiễm nghiêm trọng: Khi tảo chết, xác tảo phân hủy nhanh chóng làm tăng NH₃ (Amoniac), NO₂⁻ (Nitrit) – các chất cực độc gây suy hô hấp, ngộ độc cho cá.
Cách xử lý tảo phát triển quá mức trong ao nuôi cá
– Giảm ánh sáng và quang hợp của tảo:
Tảo phát triển nhanh khi nhận đủ ánh sáng và nhiệt độ cao. Bà con có thể dùng lưới che hoặc trồng cây bóng mát ven ao để giảm ánh sáng trực tiếp xuống mặt nước. Đồng thời, giảm nhiệt độ nước ao bằng cách tăng cường cấp nước mới hoặc sử dụng hệ thống phun mưa nhân tạo, hạn chế quá trình quang hợp mạnh của tảo vào ban ngày.
– Thay nước định kỳ:
Để xử lý tảo phát triển quá mức trong ao nuôi cá, nên thay 30–50% lượng nước ao để pha loãng tảo và giảm tải dinh dưỡng (Nitrat, Photphat). Nước cấp mới phải qua hồ lắng, lọc hoặc khử trùng bằng chlorine, ozone hoặc tia UV để loại bỏ mầm tảo và vi khuẩn gây hại. Lưu ý không thay quá đột ngột để tránh sốc cho cá.
– Ứng dụng chế phẩm vi sinh Microbe-Lift nhập khẩu từ Mỹ để “cắt tảo bằng vi sinh”:
Giải pháp vi sinh được đánh giá an toàn và bền vững hơn so với hóa chất diệt tảo. Chế phẩm vi sinh chứa Bacillus spp. và các enzyme chuyên dụng giúp cạnh tranh dinh dưỡng với tảo, từ đó làm giảm sinh khối tảo mà không gây ô nhiễm hoặc dư lượng độc hại.
Sản phẩm đề xuất: Men vi sinh Microbe-Lift AQUA C – giúp phân hủy chất hữu cơ, xác tảo tàn, thức ăn dư thừa và bùn lắng, từ đó làm trong nước và giảm nguồn dinh dưỡng cho tảo phát triển. Ưu điểm của AQUA C là không làm sốc cá, thân thiện với hệ vi sinh có lợi trong ao, hiệu quả lâu dài.
– Xử lý bùn đáy & cải thiện môi trường ao:
Microbe-Lift AQUA SA được thiết kế để tăng tốc quá trình oxy hóa sinh học của các hợp chất hữu cơ khó phân hủy, từ đó làm giảm rõ rệt lớp bùn đáy ao nuôi cá. Sản phẩm này có ưu điểm:
- Phân hủy được những hợp chất khó phân hủy như Benzene-, toluene-, xylene.
- Sản phẩm được sử dụng trong cả 3 môi trường: Hiếu khí, kị khí và tùy nghi.
- Hoạt động trong điều kiện độ mặn lên đến 40‰ (khoảng 4%).
- Dạng lỏng kích hoạt nhanh, không cần ngâm ủ trước khi sử dụng.
– Sục khí & duy trì chi phí oxy:
Khi tảo phát triển quá mức, quá trình hô hấp vào ban đêm sẽ làm giảm mạnh DO (oxy hòa tan), gây ngạt cá. Do đó, cần sục khí hoặc vận hành quạt nước liên tục vào ban đêm và sáng sớm, đảm bảo DO > 5 mg/L. Hệ thống quạt và máy sục khí còn giúp tuần hoàn nước, giảm hiện tượng phân tầng gây thiếu oxy tầng đáy.
Cách phòng ngừa tảo xuất hiện trở lại
– Quản lý dinh dưỡng nước:
- Điều chỉnh khẩu phần thức ăn: Chỉ cho cá ăn lượng vừa đủ theo nhu cầu thực tế, quan sát tốc độ ăn để tránh dư thừa. Thức ăn thừa chính là nguồn hữu cơ giàu dinh dưỡng (N, P) khiến tảo bùng phát trở lại.
- Hạn chế bón phân hữu cơ hoặc nông nghiệp: Không nên sử dụng phân tươi hoặc phân chuồng trực tiếp vào ao, vì đây là nguồn Nitrat và Photphat làm tảo sinh sôi nhanh chóng.
– Bổ sung vi sinh định kỳ (7–10 ngày/lần):
- Microbe‑Lift AQUA C: Giúp phân hủy thức ăn thừa, xác tảo tàn và chất hữu cơ lơ lửng, từ đó giảm lượng dinh dưỡng hòa tan trong nước.
- Microbe‑Lift AQUA SA: Xử lý bùn đáy, cắt nguồn dưỡng chất từ đáy ao, đồng thời duy trì nền đáy sạch và ổn định.
– Xử lý bùn đáy ao – nguồn dinh dưỡng tiềm ẩn:
Lớp bùn đáy là nơi tích tụ chất hữu cơ phân hủy chậm và sinh khí độc như H₂S, NH₃ – nguồn dinh dưỡng lý tưởng cho tảo.
Sử dụng Microbe‑Lift AQUA SA, chứa các chủng vi sinh mạnh như Bacillus sp giúp phân hủy bùn đáy, phá váng và giảm khí độc H₂S, NH₃.
– “Ép khuẩn” – đẩy vi sinh có lợi chiếm ưu thế:
Phương pháp ép khuẩn sử dụng các chế phẩm vi sinh chất lượng cao để tăng mật độ vi sinh vật có lợi, lấn át các vi sinh gây hại và tảo độc. Cách này giúp ổn định hệ vi sinh tự nhiên trong ao, giảm nguy cơ mất cân bằng sinh học.
– Cải tạo ao trước mỗi vụ:
- Nạo vét bùn đáy, phơi và khử trùng ao trước khi cấp nước mới để tiêu diệt mầm tảo và vi sinh gây hại.
- Kết hợp giá thể vi sinh (biofilter, tấm nhựa tổ ong) để tăng bề mặt cho vi sinh có lợi bám và phát triển, giúp cải thiện chất lượng nước lâu dài.
Kiểm soát và phòng ngừa tảo phát triển quá mức trong ao nuôi cá không chỉ giúp bảo vệ sức khỏe cá mà còn đảm bảo môi trường nước luôn ổn định, hạn chế rủi ro dịch bệnh và tối ưu chi phí nuôi cá. Nếu bà con có bất kỳ khó khăn nào trong quá trình xử lý tảo phát triển quá mức trong ao nuôi cá, đừng quên liên hệ với BIOGENCY qua HOTLINE 0909 538 514 để được hỗ trợ nhanh nhất. Chúc bà con có một mùa vụ tốt.
>>> Xem thêm: Khí độc H2S từ bùn ao nuôi cá: Nguyên nhân phát sinh & Cách xử lý
